CÂU CHUYỆN ANH LÁI ĐÒ VÀ TU SỸ BÀ LA MÔN TRÊN DÒNG SÔNG HẰNG

Trong một dịp may hiếm có, tôi đủ duyên được theo thầy Huyền Diệu chiêm bái một vài thánh tích Phật giáo tại Ấn Độ. Và may mắn hơn, tôi được cùng thầy ngắm bình minh trên dòng sông Hằng êm ả và thơ mộng.

Sông Hằng là một biểu tượng văn hóa tâm linh của người dân xứ Ấn Độ, không biết bắt đầu từ khi nào, nhưng những người dân Ấn Độ hiền lành nhân hậu luôn có một niềm mong ước được đến thăm dòng sông linh thiêng này, được hòa mình vào dòng nước sông Hằng mát mẻ. Hay thậm chí, khi mất đi, được hỏa thiêu và rải tro cốt của mình vào dòng sông Hằng là một diễm phước.

Trong khoảnh khắc bình yên đó, chúng tôi lặng im ngắm nhìn mặt trời đang dần dần hiện ra sau màn sương mờ. Ánh sáng bình minh thật dễ chịu, sưởi ấm cho mọi người, và ban cho mọi chúng sanh một nguồn năng lượng vô tận. Khi người lái đò khua nhẹ mái chèo lướt trên dòng sông Hằng hiền hòa êm dịu, chúng tôi may mắn được thầy kể cho một câu chuyện, mà ấn tượng về câu chuyện ấy vẫn còn lắng đọng mãi trong tâm trí mọi người.

Và hôm nay, xin mạn phép chia sẻ đến quý vị về câu chuyện: Tu sỹ Bà La Môn và anh lái đò trên dòng sông Hằng:

“Từ xa xưa, bên dòng sông Hằng linh thiêng tại thành phố Varanasi-Ấn Độ, có một anh lái đò ngày ngày cần mẫn đưa người qua sông. Anh vốn xuất thân từ giai cấp Dalit-hạ tiện, đẳng cấp thấp nhất trong xã hội Ấn Độ cổ đại bấy giờ. Nên từ nhỏ anh không được đi học, không biết chữ và luôn tự ti khi tiếp xúc với những tầng lớp cao hơn.

Vậy rồi một ngày nọ, anh may mắn được chở một tu sỹ Bà La Môn băng qua dòng sông Hằng huyền thoại.

Trong xã hội Ấn Độ, tầng lớp tu sỹ Bà La Môn được xem là giai cấp cao nhất, đứng trên mọi tầng lớp khác trong xã hội Ấn Độ cổ đại.

Chiếc chuyền nhỏ nhẹ nhàng lướt trên dòng sông Hằng, anh lái đò miệt mài xua mái chèo, một công việc mà anh đã lặp đi lặp lại trong suốt bao năm qua. Anh cũng không biết đã bén duyên với nó từ bao giờ. Bởi lẽ anh chỉ nhớ rằng số phận đã sắp xếp cho anh phải làm công việc như vậy, anh lớn lên, sống bằng nghề lái đò. Rồi anh lấy vợ, có con, và cả gia đình anh cũng sống nhờ nguồn thu nhập từ công việc lái đò.

Chiếc thuyền đã đi được một quãng dài trên dòng sông, tu sỹ Bà La Môn chợt hỏi: “Này anh lái đò, thế anh có biết đọc chữ không?”

Anh lái đò thật tình đáp: “Dạ bạch Ngài, con bất hạnh sanh ra trong tầng lớp tiện dân, nên từ nhỏ con không được đi học nên không biết đọc chữ ạ”.

Tu sỹ Bà La Môn ồ lên một tiếng, rồi sãng giọng đáp: “Anh không biết đọc chữ hả. Vậy coi như anh đã  mất một phần ba cuộc đời”.

Người lái đò im lặng và chợt nói khẽ: “Bạch Ngài, con xin nghe lời Ngài dạy ạ”.

Chiếc thuyền đi thêm được một chút nữa, tu sỹ Bà La Môn lại tiếp tục hỏi: “Này anh lái đò, thế anh có biết Kinh Vệ Đà không?”.

Anh lái đò mặt buồn rười rượi, đáp: “Dạ bạch Ngài, con đã thưa với Ngài là con không biết đọc chữ. Vậy thì làm sao con có thể đọc được Kinh Vệ Đà ạ”.

Tu sỹ Bà La Môn la lên: “Vậy hả? Thế thì hai phần ba cuộc đời của anh đã chấm dứt”.

Anh lái đò âm thầm lắng nghe và anh biết số phận thấp kém của mình, nên im lặng không trả lời. Đôi tay anh vẫn miệt mài khua mái chèo lướt êm ả trên dòng sông Hằng thơ mộng.

Đến khúc giữa sông Hằng, anh chợt phát hiện chiếc thuyền bị lủng một lỗ nhỏ, nước đang âm thầm chảy vào chiếc thuyền.

Anh chợt hỏi tu sỹ Bà La Môn: “Bạch Ngài, xin hỏi là Ngài có biết bơi không ạ?”.

Tu sỹ Bà La Môn lạnh lùng đáp: “Ta cái gì cũng biết, duy chỉ có một điều là không biết bơi”.

Anh lái đò thiệt tình đáp lại: “Bạch Ngài, Ngài thật là trí tuệ vì biết đọc chữ và biết được Kinh Vệ Đà. Nhưng thật đáng tiếc là Ngài lại không biết bơi. Con xin thưa với Ngài là chiếc thuyền đã bị thủng và nước chuẩn bị ngập đầy chiếc thuyền nhỏ nầy. Con thành thật thưa với Ngài rằng ba phần ba cuộc đời của Ngài đã chấm dứt tại đây ạ”.

Tu sỹ Bà La Môn mới giật mình phát hiện nước đã ngập vào mạn thuyền lúc nào không hay, ông ta vì không biết bơi nên đành phải bỏ mạng .

Còn anh lái đò, dù kém may mắn không được học chữ và Kinh Vệ Đà, không biết chữ, nhưng may mắn thay anh lại biết bơi, nên đã an toàn bơi vào bờ và được về đoàn tụ cùng vợ con”.

Xin thưa quý vị, tại sao thầy lại kể cho tôi và mọi người về câu chuyện này bên dòng sông Hằng huyền thoại. Thực ra câu chuyện này dạy cho chúng ta một bài học vô cùng quan trọng: “Trong cuộc sống, có những con người luôn tự cho mình tài giỏi, là cái rốn của vũ trụ. Họ có thể vỗ ngực xưng tên rằng họ biết tất cả, nhiều hơn những người còn lại. Họ có thể phô trương rất nhiều bằng cấp, chứng chỉ…, và thậm chí cho rằng mình đứng trên tất cả mọi người. Nhưng chính những con người đó, họ lại đa phần những kết cục thảm bại, thất bại trong cuộc sống”. 

Một ví dụ điển hình đó là tỷ phú Bernard Madoff, một tỷ phú Mỹ mà vào thời kỳ đỉnh cao của mình, báo chí phương Tây ca ngợi ông là thiên tài kinh tế. Nhưng rồi ông bị kết án đi tù 150 năm vì tội lừa đảo và đã chết trong tù ở tuổi 82.

Có lẽ còn nhiều ví dụ về doanh nhân, hay chính trị gia, họ rất thông minh, tài giỏi nhưng nhiều người hiện nay còn giam mình trong những căn phòng nhỏ ở các nhà tù, hay thậm chí có người đã bỏ mạng.

Đó là bài học về lòng kiêu mạn.

Giống như tu sỹ Bà La Môn kia, tự nhận mình rất tài giỏi và biết mọi thứ, nhưng khi chiếc thuyền chìm đắm giữa dòng sông, ông ta vì không biết bơi nên đã bỏ mạng trên dòng sông Hằng.

Còn anh lái đò, dù không biết chữ, không biết kinh Vệ Đà, nhưng vì biết bơi, anh đã được vào bờ an toàn và trở về sống hạnh phúc bên gia đình.

Nalanda, 20.02.2025

Minh Phước Hải

The Story of the Boatman and the Brahmin Monk on the Ganges River

On a rare and fortunate occasion, I had the opportunity to accompany Venerable Huyền Diệu on a pilgrimage to several Buddhist sacred sites in India. Even more fortunately, I had the chance to watch the sunrise over the serene and poetic Ganges River alongside him.

The Ganges River is a cultural and spiritual symbol of the Indian people. No one knows exactly when this reverence began, but for generations, the kind-hearted and gentle people of India have cherished the dream of visiting this sacred river, immersing themselves in its cool waters. Some even believe it to be a great blessing to have their ashes scattered in the Ganges after passing away.

In that peaceful moment, we silently observed the sun gradually emerging from behind the mist. The morning sunlight was gentle, warming everyone and bestowing upon all living beings an infinite source of energy. As the boatman softly rowed, gliding smoothly over the tranquil waters of the Ganges, we were fortunate to hear a story from our teacher—one that has remained deeply imprinted in our minds ever since.

And today, I humbly share with you the story of The Boatman and the Brahmin Monk on the Ganges River:

A long time ago, along the sacred Ganges River in the city of Varanasi, India, there was a boatman who diligently ferried people across the river every day.

Born into the Dalit caste—the lowest and most disadvantaged social class in ancient Indian society—he had no access to education, could not read, and always felt inferior when interacting with people of higher status.

One day, he was fortunate to ferry a Brahmin monk across the legendary Ganges River.

In Indian society, the Brahmin caste was considered the highest, standing above all other social classes.

As the small boat gently glided over the river, the boatman tirelessly rowed, performing the work he had done for many years. He could not recall when he first started this job, only that fate had determined it for him. He grew up and lived by ferrying people. Then, he got married, had children, and his entire family depended on his income from this work.

After traveling some distance, the Brahmin monk suddenly asked,“Boatman, do you know how to read?”

The boatman sincerely replied: “Sir, I was born into a lowly class and was unfortunate not to receive an education. I do not know how to read.”

The Brahmin monk let out a sigh and said: “You don’t know how to read? Then you have lost one-third of your life.”

The boatman remained silent and humbly responded: “Sir, I hear and accept your wisdom.”

A little while later, the Brahmin monk asked again: “Boatman, do you know the Vedas?”

The boatman looked sad and replied: “Sir, as I mentioned before, I cannot read. How could I possibly read the Vedas?”

The Brahmin monk exclaimed: “Is that so? Then two-thirds of your life is already wasted.”

The boatman quietly listened. He knew his lowly fate and chose not to respond. His hands continued to row, skillfully guiding the boat over the serene and poetic Ganges River.

When they reached the middle of the river, the boatman suddenly noticed that the boat had sprung a small leak, and water was steadily seeping in.

He turned to the Brahmin monk and asked: “Sir, may I ask if you know how to swim?”

The Brahmin monk coldly replied: “I know everything, except that I do not know how to swim.”

The boatman honestly replied: “Sir, you are truly wise, for you can read and know the Vedas. But it is truly unfortunate that you do not know how to swim. I must inform you that the boat has been punctured, and water is about to fill it completely. I sincerely apologize, but it seems that all three-thirds of your life will end here.”

The Brahmin monk, startled, realized that the water had already flooded the boat without him noticing. Unable to swim, he had no choice but to face his fate.

Meanwhile, the boatman—though illiterate and unfamiliar with the Vedas—was fortunate enough to know how to swim. He safely swam to shore and reunited with his wife and children.

Why did our teacher tell us this story by the legendary Ganges River?

In truth, this story teaches us an extremely important lesson:

In life, there are people who consider themselves to be geniuses, the center of the universe. They boast about knowing everything, about being superior to others. They proudly display their degrees, certificates, and achievements, believing themselves to be above everyone else. But often, these are the very people who face disastrous failures in life.

A prime example is Bernard Madoff, an American billionaire who was once praised by Western media as a financial genius at the height of his success. Yet, he was sentenced to 150 years in prison for fraud and died behind bars at the age of 82.

There are many other examples—businessmen, politicians—who were highly intelligent and talented but now find themselves confined in small prison cells or, worse, have lost their lives.

This is a lesson about arrogance.

Like the Brahmin monk in the story, who believed himself to be all-knowing, he ultimately perished in the river because he did not possess the most essential skill for survival—swimming.

Meanwhile, the humble boatman, despite his lack of education and knowledge of the Vedas, survived and returned home to live a happy life with his family.

Nalanda, February 20, 2025

Minh Phước Hải